Ζητούμενο οι ουσιαστικότερες επιλογές στο νέο Έλληνα.
Η Ομιλία στην Αρμόδια Επιτροπή της Βουλής για την αναθεώρηση του Άρθρου 16

ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ : Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, όταν η Νέα Δημοκρατία ξεκίνησε τη διαδικασία Αναθεώρησης του Συντάγματος απευθύνθηκε προς όλη την ελληνική κοινωνία και με τον πιο ανοικτό και διαφανή τρόπο ζήτησε από όλους να καταθέσουν τις προτάσεις τους, προτάσεις τις οποίες έλαβε υπόψη στη διαμόρφωση του τελικού κειμένου. Προτάσεις ακόμα και σήμερα όχι μόνο κάνουμε δεκτές από το σύνολο της κοινωνίας, αλλά νομίζω ότι όλοι μαζί συνδιαμορφώνουμε το κείμενο σε ένα διαρκή διάλογο με την κοινωνία, διότι η Αναθεώρηση του Συντάγματος δεν αποτελεί ούτε ατομική πράξη ούτε ατομική έμπνευση ούτε σε καμία περίπτωση αποτέλεσμα μίας και μόνο επιτροπής σε μία και μόνο Βουλή. Άρα, ο οποιοσδήποτε διάλογος δεν γίνεται μόνο σε αυτήν την Αίθουσα αποστεωμένα. Σε αυτήν την Αίθουσα έρχεται η κατάληξη ενός δημόσιου διαλόγου.

Αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής ως ένας από τους φοιτητές που το 1992 υιοθετήσαμε για πρώτη φορά σε κομματικά βεβαίως χρηματοδοτούμενη και υποστηριζόμενη νεολαία την πρόταση για το άρθρο 16. Και συμφωνώ με τον κ. Πάγκαλο ότι είναι λάθος να υπάρχουν ακόμα και σήμερα αυτές οι κομματικές χρηματοδοτούμενες και υποστηριζόμενες νεολαίες, αλλά σε μία τέτοια νεολαία ήμασταν αυτοί που ζητήσαμε για πρώτη φορά, τότε, από το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας την αλλαγή του άρθρου 16, την κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου, την κατάργηση του περιοριστικού όρου που θέτει σήμερα το άρθρο 16. Και είμαι υπερήφανος, γιατί μετά από τόσα χρόνια, μετά από δέκα πέντε χρόνια από όταν φοιτητές ζητήσαμε αυτήν την αλλαγή, αυτή η αλλαγή έρχεται ως πρόταση των δύο μεγάλων κομμάτων, της Κυβέρνησης και της Αντιπολίτευσης, και θα γίνει δεκτή –προκαταλαμβάνω το αποτέλεσμα τουλάχιστον των μελών της Επιτροπής έτσι όπως είδα να διαμορφώνεται η πλειοψηφία- στην πρώτη φάση της αναθεωρητικής διαδικασίας.

Τι ζητάμε και τι συζητάμε; Ζητάμε και συζητάμε την κατάργηση του δημόσιου πανεπιστημίου; Σε καμία περίπτωση. Αυτή η κινδυνολογία, η οποία αναπτύσσεται περί ενδεχόμενης κατάργησης του δημόσιου πανεπιστημίου δεν νομίζω ότι εμφιλοχωρεί ούτε σαν σκέψη ούτε σαν ιδέα στο μυαλό κανενός σε αυτήν την Αίθουσα και σίγουρα στο μυαλό κανενός από τη Νέα Δημοκρατία, η οποία εισήγαγε αυτήν την πρόταση και φιλοδόξει να την υλοποιήσει με την επόμενη Αναθεωρητική Βουλή.

Αυτό, όμως, το οποίο ζητάμε, είναι να καταργηθεί κάτι το οποίο δεν υπάρχει σε καμία άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μία απαγόρευση ίδρυσης κάτω από όρους και προϋποθέσεις μη κρατικών πανεπιστημίων, μη δημόσια ελεγχόμενων, μη δημόσια χρηματοδοτούμενων. Δηλαδή εκεί που σε όλους τους τομείς ανακαλύπτουμε τα οφέλη της ελεύθερης οικονομικής και κοινωνικής δράσης θα πρέπει να καταπιέσουμε στο χώρο, στον οποίο αναπτύσσεται πολύ περισσότερο η σκέψη, την ίδρυση της οποιασδήποτε ελευθερίας μέσα από ένα στυγνό συνταγματικό πλαίσιο το οποίο επεβλήθη για άλλους ιστορικούς λόγους σε μία προηγούμενη περίοδο.

Εγώ δεν νομίζω ότι τα δημόσια ιδρύματα κινδυνεύουν από τη λειτουργία των μη κρατικών πανεπιστημίων. Τα δημόσια ιδρύματα κινδυνεύουν από τον κακό τους εαυτό και την κακή τους λειτουργία. Εάν σήμερα έχουν καταστεί σε πολλές συνειδήσεις όχι παραγωγικά, εάν σε καμία διεθνή κατάταξη δεν βρίσκεται σήμερα κανένα ελληνικό δημόσιο ίδρυμα, δεν είναι γιατί λειτουργούν ή δεν λειτουργούν παράλληλα ιδιωτικά, αλλά γιατί τα ίδια δεν μπορούν να λειτουργήσουν σε ένα σύγχρονο πλαίσιο, όπως πολύ σωστά παρουσίασε και ο εισηγητής της μειοψηφίας, ο κ. Πάγκαλος, πριν από λίγο.

Δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε όλα αυτά τα οποία ειπώθηκαν περί ασύλου, περί καθηγητικής αυθεντίας ή οτιδήποτε άλλο. Το μόνο που θα ήθελα να πω από τις προσωπικές μου εμπειρίες, επειδή έχω τύχει ως φοιτητής και στο δημόσιο ελληνικό πανεπιστήμιο και σε κολέγιο στη χώρα μου, αλλά και σε ξένο πανεπιστήμιο, είναι ότι πρόκειται για πολύ διαφορετική εμπειρία.

Είναι πολύ διαφορετική η εμπειρία του φοιτητή της Νομικής, του φοιτητή του Deere ή του φοιτητή του Χάρβαρντ. Είναι τρείς ξεχωριστές, διαφορετικές εμπειρίες και δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να γίνουν συγκρίσεις ευθέως ανάμεσα σε αυτά τα τρία ιδρύματα για έναν απλό λόγο: Διότι λειτουργούν με διαφορετική λογική και εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς.

Απαντώντας σε όλους αυτούς τους φόβους, σε όλη αυτή την ανησυχία, σε όλη αυτή την άρνηση, σε όλη αυτή την ανασφάλεια, σε όλο αυτό τον προβληματισμό που σήμερα εκφράζει η κοινωνία -νομίζω ότι η σιωπηρά πλειοψηφία αναρωτιέται εσωτερικά, η οχλούσα και αντιδρούσα πλειοψηφία διαδηλώνει σήμερα στο Σύνταγμα- θα ήθελα να ξεκαθαρίσω και να δώσω ορισμένες απαντήσεις.

Ποια είναι κατ’ αρχάς η πρόταση την οποία συζητάμε; Η πρόταση, την οποία με σαφήνεια έχουν εκφράσει και τα δύο κόμματα, είναι να δοθεί η δυνατότητα ίδρυσης μη κρατικών, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.

Τι σημαίνει μη κρατικό;

Σημαίνει ότι δεν θα ιδρύονται με υπουργική απόφαση, αλλά θα ιδρύονται κάτω από ορισμένους όρους και προϋποθέσεις μέσα από ένα νόμο πλαίσιο.
Σήμερα στη χώρα μας τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ιδρύονται απλά με μια υπουργική απόφαση και ο εκάστοτε Υπουργός, χωρίς όρους, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς επάρκεια χρηματοδότησης, χωρίς επάρκεια υλικοτεχνικής υποδομής, ενδεχομένως για να ικανοποιήσει και την εκλογική του πελατεία στην οικεία εκλογική περιφέρεια, ιδρύει Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα το οποίο τελικά δεν πληρεί κανέναν από τους κανόνες τους οποίους φιλοδοξούμε να θέσουμε για την ίδρυση των μη κρατικών, δηλαδή επάρκεια προσωπικού ΔΕΠ, επάρκεια οικονομικών πόρων, επάρκεια υλικοτεχνικής υποδομής και βέβαια ένα πλαίσιο λειτουργίας το οποίο δεν θα είναι καταπιεστικό, αλλά θα είναι ένα πλαίσιο λειτουργίας ελέγχου.

Δεύτερο ερώτημα:

Θα είναι ακριβότερη, μετά από αυτή την εξέλιξη και μετά από αυτή την αλλαγή στο άρθρο 16, η εκπαίδευση στη χώρα; Μα η εκπαίδευση στη χώρα είναι ήδη πάρα πολύ ακριβή. Για να μπει σε ένα πανεπιστήμιο κάθε μελλοντικός φοιτητής πληρώνει αρκετές χιλιάδες ευρώ σε φροντιστήρια, επιβαρύνεται ο οικογενειακός προϋπολογισμός περίπου από 350 έως 600 ευρώ το minimum, το μήνα, ανά φοιτητή λυκείου ανά οικογένεια –και αυτό ισχύει σχεδόν στο σύνολο της επικράτειας- και βεβαίως είμαστε σαν χώρα πρωταθλητές στην εξαγωγή φοιτητών, αφού έχουμε περίπου εξήντα πέντε χιλιάδες ανθρώπους που ζουν και φοιτούν στο εξωτερικό, ποσοστό -όπως διάβαζα στο άρθρο του συναδέλφου κ. Παπαντωνίου- περίπου πεντέμισι χιλιάδων φοιτητών ανά εκατομμύριο κατοίκων –και είμαστε οι παγκόσμιοι πρωταθλητές- με αμέσως επόμενη τη Μαλαισία που εξάγει χίλιους επτακόσιους φοιτητές ανά εκατομμύριο κατοίκων. Η δε εξαγωγή κοστίζει το χρόνο, κατά μέσο όρο, περί τις 20.000 ευρώ ανά νοικοκυριό και ανά φοιτητή, με σκαμπανεβάσματα. Σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ –έτσι όπως λέμε- ενδεχομένως το κόστος είναι πολύ χαμηλότερο, σε χώρες της δύσεως να είναι πολύ ακριβότερο. Άρα η μετανάστευση και μόνο μας κοστίζει αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό το οποίο φιλοδοξούμε να συγκρατήσουμε εσωτερικά.

Τέλος, όλα τα μη κρατικά, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ακόμη και αυτά τα οποία λειτουργούν σήμερα με τη μορφή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα, όπως είναι το Κολέγιο Αθηνών, έχουν εκτεταμένα προγράμματα υποτροφιών.

Και σήμερα πάρα πολλοί από τους αποφοίτους του Κολλεγίου Αθηνών δεν είναι άνθρωποι οι οποίοι πληρώνουν τα δίδακτρα στο Κολλέγιο, αντίθετα είναι παιδιά τα οποία είτε μπήκαν μέσα από ένα σύστημα εξετάσεων και δεν μπόρεσαν στη συνέχεια να καλύψουν οικονομικά τη συνέχεια της φοίτησης τους, πράγμα το οποίο καλύπτει το ίδιο το Ταμείο Υποτροφιών.

Άρα, το οποιοσδήποτε διοικητικό συμβούλιο θέλει να δημιουργήσει ένα αξιόπιστο μη κρατικό, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα πανεπιστήμιο στη χώρα, θα προσελκύσει τους καλύτερους φοιτητές ακόμα και με το θέλγητρο της υποτροφίας, ενδεχομένως και με της ανταμοιβής σε είδος, όπως θα μπορούσε να ήταν η δωρεάν φιλοξενία σε οικείες εγκαταστάσεις κ.ο.κ.

Τρίτο ερώτημα:

Υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι λένε ότι με την κατάργηση του άρθρου 16 θα καταργηθούν οι κανόνες λειτουργίας των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και θα δημιουργηθεί χάος. Μα, χάος ήδη υπάρχει στην αγορά με την παραπανεπιστημιούπολη της Πλατείας Κάνιγγος, με όλα αυτά τα αμφιβόλου ποιότητας ιδρύματα, τα οποία λειτουργούν χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς νόμο-πλαίσιο, χωρίς υλικοτεχνική υποδομή, χωρίς οικονομική βιωσιμότητα …

Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό και πολύ σημαντική η πρόταση που έκανε σήμερα ο εισηγητής της Πλειοψηφίας, ο κ. Παναγιωτόπουλος, το κάθε ίδρυμα το οποίο θα ιδρύεται να ιδρύεται με ιδρυτικό νόμο, κάτι το οποίο θα προστατεύει και τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας που θα λειτουργούν μέσα στο ίδρυμα, θα προστατεύει και τους φοιτητές, θα προστατεύει και το ίδιο το ίδρυμα από τις επιβολές της γραφειοκρατίας και της διοίκησης, διότι είναι γνωστό ότι κάθε Υπουργός, κάθε φορέας γραφειοκρατικής εξουσίας σε αυτήν τη χώρα θέλει να επεκτείνει τα όρια αυτής στο διηνεκές και μόνο ένας ιδρυτικός νόμος θα μπορεί να προστατεύσει τέτοιου είδους ιδρύματα.

Έχει τεθεί το εξής ερώτημα: Περιμένουμε ευεργέτες για να σωθούμε; Δηλαδή θα έρθουν κάποιοι και θα μας ευεργετήσουν σε αυτήν τη χώρα σώνει και καλά; Μάλιστα, διάβαζα και άρθρο έγκριτου συναδέλφου, ο οποίος έλεγε για τη «φενάκη του Χάρβαρντ» ή για το Χάρβαρντ που ποτέ δεν θα έρθει σε αυτήν τη χώρα, κάτι σαν να περιμένουμε τους βαρβάρους κατά τον ποιητή. Εγώ θα σας πω ότι, αν δεν είχαμε ευεργέτες και αν δεν είχαμε αξιοποιήσει πριν από διακόσια χρόνια τις ευεργεσίες, σήμερα δεν θα είχαμε λειτουργία πανεπιστημίων έτσι όπως το φανταζόμαστε. Αν είχαμε απορρίψει τις ευεργεσίες, σύμφωνα με την κρατικίστικη λογική ότι το κράτος πρέπει να χρηματοδοτεί, θα έπρεπε να είχαμε απορρίψει τις ευεργεσίες πριν από διακόσια χρόνια ανθρώπων που συνέστησαν το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ή τα υπόλοιπα ανώτατα ιδρύματα στη χώρα. Και βέβαια, σήμερα λειτουργούν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ιδρύματα, όπως το Αρσάκειο, το Κολλέγιο Αθηνών ή το Ανατόλια στη Θεσσαλονίκη, που αποτελούν ιδρύματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, τα οποία δημιουργήθηκαν από μεγάλες δωρεές ανθρώπων που συνέτειναν στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας και κατέχουν τις πρώτες θέσεις ανάμεσα στα εκπαιδευτήρια μέσης εκπαίδευσης, προσφέροντας υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικές υπηρεσίες.

Τέλος, θα σας έλεγα ότι σήμερα λειτουργούν στη χώρα μεταπτυχιακά προγράμματα, τα οποία βασίζονται σε υποτροφίες ή βασίζονται σε δωρεές, τα οποία είναι πάρα πολύ πετυχημένα.
Για παράδειγμα το μεταπτυχιακό ALBA, το οποίο είχε συνδιαμορφώσει η ΑΣΟΕ, με τον ΣΕΒ, το χρηματοδοτεί το ΣΕΒ και βγάζει πρώτης τάξεως αποφοίτους. Ή το πρόγραμμα για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη που έχει διαμορφώσει το Kennedy school of Government του Πανεπιστημίου του Harvard σε συνεργασία με το ίδρυμα Κόκκαλη. Είναι πρωτοβουλίες που σήμερα λειτουργούν και φέρνουν αποτέλεσμα. Και βέβαια υπάρχει το κορυφαίο παράδειγμα του Deree College που λειτουργεί σε έξοχες εγκαταστάσεις στην Αγία Παρασκευή ιδιόκτητες, στο οποίο πληρώνουν πάρα πολλοί για να φοιτήσουν. Ως επί το πλείστον οι φοιτητές τους γίνονται δεκτοί από όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα των καλύτερων πανεπιστημίων του εξωτερικού. Και όμως το δίπλωμα του αποφοίτου αυτού του πανεπιστημίου δεν αναγνωρίζεται στη χώρα.

Δεν είναι το όραμά μας να δημιουργήσουμε κάτι που δεν υπάρχει. Υπάρχει, λειτουργεί δίπλα μας, απλώς εμείς εθελοτυφλούμε. Και δεν αναγνωρίζουμε τις καλές προσπάθειες και τις καλές προσπάθειες τις εξομοιώνουμε, ακριβώς με την άρνησή μας στο να δούμε την πραγματικότητα, με όλα αυτά τα παραμάγαζα της πλατείας Κάνιγγος.

Κύριε Πρόεδρε, δεν θα ήθελα να καταχραστώ περισσότερο το χρόνο και την ανοχή του Σώματος. Αυτό όμως το οποίο θα ήθελα κλείνοντας να πω, είναι ότι η δική μας φιλοσοφία, η δική μας αγωνία είναι να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον, στο οποίο το δημόσιο και το ιδιωτικό, το δημόσιο και το μη κρατικό, θα πηγαίνουν χέρι-χέρι, ανταγωνιζόμενα ευγενώς το ένα το άλλο και όχι προσπαθώντας το ένα να υποβαθμίσει το άλλο. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα εκπαίδευσης, στο οποίο θα υπάρχουν πολλές και διαφορετικές επιλογές. Ένα σύστημα εκπαίδευσης, στο οποίο δεν θα υπάρχουν άνθρωποι που θα αρνούνται την ελληνική πραγματικότητα, πράγμα το οποίο κάνουν σήμερα πάρα πολλοί Έλληνες μαθητές, οι οποίοι από τη Β΄ Λυκείου αποφασίζουν να ακολουθήσουν ένα εντελώς διαφορετικό σύστημα. Πάνε στα ιδιωτικά σχολεία και αποφασίζουν να ακολουθήσουν το International Baccalaureate, το διεθνές απολυτήριο, το οποίο δεν είναι αναγνωριζόμενο στη χώρα, με αποτέλεσμα να μην είναι ούτε καν απόφοιτοι Λυκείου για την ελληνική έννομη πραγματικότητα, οι ίδιοι να αποφασίσουν να πάνε να εκπαιδευτούν και να μετεκπαιδευτούν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αποφασίζουν οι σπουδές τους να μην είναι αναγνωρίσιμες από το ελληνικό κράτος. Και όμως αυτά τα παιδιά και οι οικογένειές τους, έχουν απορρίψει από τα 15 τους το σύνολο της προοπτικής της ελληνικής εκπαιδευτικής κοινότητας και βέβαια της προοπτικής εξασφάλισης διαμέσου μίας μονιμότητας στο δημόσιο τομέα. Σε αυτήν την πραγματικότητα και σε αυτό το μέλλον απαντά η κατάργηση του περιορισμού της ίδρυσης μη κρατικού πανεπιστημίου που σήμερα προτείνει η πλειοψηφία και με χαρά βλέπουμε να δέχεται η μειοψηφία. Και πιστεύουμε ότι διαμορφώνοντας ένα ελεύθερο ανοικτό περιβάλλον ανώτατης εκπαίδευσης, αυτό το οποίο θα κάνουμε είναι να προσφέρουμε πολλές, περισσότερες ουσιαστικότερες επιλογές στο νέο Έλληνα, σε αυτόν στον οποίο οφείλουμε να επενδύσουμε για να βλέπουμε και τη χώρα να πηγαίνει μπροστά, αλλά πάνω απ’ όλα να δούμε αυτόν τον τόπο να ξεφύγει από δεσμά του παρελθόντος που τον κρατάνε φοβικά μη ικανό να αντιμετωπίσει προκλήσεις που άλλες χώρες που χθες ανοίχθηκαν στον κόσμο, κατάλαβαν ότι ήταν πολύ πιο σημαντικές. Ευχαριστώ πάρα πολύ.

(Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας)